Kendi dillerinde Apsua ,rusçada Abhazi. Abhazlar bölgenin en eski halklarından olup çoğunluğu gürcistandan kanlı çatışmalar sonunda bağımsızlığını ilan eden Abhazya cumhuriyetinde yaşarlar.

TARİH
Bu günkü Abhazya eski çağlardan beri meskun bir bölgedir.M.Ö.6.ve5.yy.larda Yunanlılar tarafından kolonize edilmiştir.Pitsunda ve suhumi gibi şehirler aslen bu dönemde kurulmuştur. Bölge kolçis krallığının bir parçasıda olmuştur.Daha sonra M.S.4.ve6.yy.da Bizans imparatorluğunun vasal bir devleti olan Laz devletine bağlı kaldı. 532'de hristiyanlık Abhaz devletinin resmi dini olarak kabul edildi.8.yy.ın başlarında Araplar Kafkasları ele geçirerek Derbent ve Tiflis'te üs kurdular.Araplar Abhazyayıda ele geçirdiler fakat uzun süre burada kalamadılar.çünkü 9.yy.başlarında Abhazyada bir krallık ilan edildi.(ancak tiflis yönetimine vergi vermeyi kabul ettiler) Hazar Türkleri Abhazlarla müttefik idiler ve ilk Abhaz krallarından 2.Leon bir hazar prensesiyle evlendi.9.ve 10.yy.larda abhaz devleti zirvesindeydi.978'de Abhaz ve gürcü soyundan gelen kral 3.Bagrat'ın yönetimi altında Abhazya ile Gürcistan birleşti. Sözde Abhazya birleşmeden sonrada bağımsız statüsünü korudu.Ancak çok geçmeden Gürcü üstünlüğü hissedilmeye başlandı.Soylu Abhazlar Gürcü dilini kullandı ve hatta sonuçta din dili olarakta yunancanın yerini aldı.
15.yy.ortalarında Osmanlılar Abhazyayı ele geçirdiler.16.yy.da Osmanlıların Kafkasya seferi için burası bir başlangıç noktası oldu.

Başkent Suhumi en sağlam yerlerden birisi idi. Osmanlı tesiri ile Abhazlar arsında islam yayılmaya başladı.Ancak hristiyanlık bir kaç yüzyıl daha tesirini kaybetmedi. Bu arada Ruslar kafkasyada yayılmağa ve karadeniz bölgesindede topraklarını artırmağa başladılar. 18.yy.sonlarıda kırım ve 1810'da Abhazya rusların idaresine girdi.Başlangıçta belli ölçüde bağımsızlığını korudu ve içişlerini kendisi yönetti.Fakat 1864'te doğrudan rus yönetimine girdiler.Ruslara karşı bir çok ayaklanma meydana geldi ve 1866'da bir çok Abhaz Türkiye'ye göç ettirildiler.

1877-1878 Rus-Türk savaşından sonra bir kısım Abhaz daha Osmanlıya göç ettiler.Bu göçler sonunda Abhazyada kalan Abhaz sayısı 128 000'den 20 000'e kadar düştü.
Rus ihtilalinden sonra kafkasyada hakimiyet kurmak isteyen çeşitli güçler arasında kıyasıya bir mücadele yaşandı ve 4 mart 1921'de Abhazyada sovyet idaresi kuruldu. Şubat 1922'de Gürcistan sovyet sosyalist cumhuriyeti ile ile birleşik olarak Abhazya sovyet sosyalist cumhuriyeti kuruldu.1930 da ise Abhazya sovyet cumhuriyeti Gürcistan sovyet cumhuriyetine bağlı özerk bir cumhuriyete dönüştürüldü. Sovyetlerin dağıldığı son dönemde ise Abhazya bağımsızlığını tanımak istemeyen Gürcistandan 1993 yılında kanlı bir savaş sonunda ayrıldı.

COĞRAFYA

Abhazya kuzeybatıda gürcistan,güneybatıda karadeniz ile sınır olan Abhazyanın yüzölçümü 8600 km2,Başkenti Suhumi, nüfusu 550 000 civarındadır. Cumhuriyetin 6 şehri ve 3 yerleşim bölgesi vardır.km2. başına düşen ortalama nüfus yoğunluğu 60.6, başlıca kaynakları verimli topraklar ve görkemli bir deniz sahilidir.
Başlıca kaynakları etrol ve doğalgaz. Sanayi ve tarım :Tütün,çay ve turunçgiller ile bunların işlenmesi. Abhazya üzümü yüzyıllardır meşhurdur ve bağcılık ile şarap üretimi bir hayli gelişmiştir.Diğer önemli ürünleri enfiye ve bal'dır. Turizm'de çok hızlı gelişen alanlardan biridir.

NÜFUS

Abhazya nüfusu 521000 civarında olup bunun 140000 kadarı başkent suhumi'de yaşar.
Bölgesel Dağılım : Nüfusun %91.4'ü Abhazya'da ,% 8.6'sıda eski sscb'nin diğer bölgelerinde yaşamaktadır.
Kent -Kırsal Dağılımı :Abhaz nüfusun % 68.4 kırsal kesimde , % 31.6'sı kentlerde yaşar
Etnik kompozisyon :% 28 abhaz,% 16.4 rus,% 12 ermeni ,%2.1 ukraynalı,%5.4 diğer halklar.
Okuma yazma oranı :% 99'un üzerinde . ortalama olarak her 1000 kişiden 292'si ilkokul ,427'u lise ve 45'i yüksekokul mezunudur.

DİL

Milli dil Abhazcadır.Kuzey-Batı kafkas dilleri gurubundan Abhaz-Adige alt gurubuna dahildir.Abhazca ve Abazaca o kadar birbirine yakındırki aynı dilin lehçeleri denebilir. Ancak coğrafi bölgelere dayalı olarak her birinin alt lehçeleri vardır. Abhazcada abzhui ve bzyb lehçeleri bulunmaktadır.aralarındaki fark sadece fonetiktir. Edebi dil Abzhui lehçesine dayanmaktadır.Bir çok gürcüce ve türkçe kelimenin yanısıra sonradan alınma rusça kelimeler'de bulunur.

EĞİTİM

Abhazca eğitim dili olarak ve idari,resmi işlemlerde kullanılır.Deneysel patoloji,terapi ve pedagoji enstitüsü ve üniversite bulunmaktadır. Abhazca radyo ,Tv. ve gazete yayını mevcuttur. 1862'de P.K Uslar'ın hazırladığı kiril harflerine dayalı bir Abhazca alfabe olmakla birlikte pek kullanılmamıştır. 1926-1928 arası N.Marr'ın hazırladığı alfabe kullanılmış ve daha sonra terkedilmiştir. 1928-1938 Latin harfleri,1938-1954 gürcü hafleri-1954 sonrası kiril harfleri kullanılmıştır.

DİN

Bazı Abhazlar sünni,bazılarıda ortodoks hristiyandırlar.Fakat sayıları hakkında herhangi bir bilgi yoktur